මේ ආර්‍ය්‍යවංශ ධර්මය පෞරාණික භික්ෂූන් වහන්සේලා ඉතා උසස් කොට සලකන ලද්දකි. අතීතයේ බොහෝ භික්ෂූන් වහන්සේලා පොහෝ දිනයන්හි නොයෙක් තැන්වල මේ ධර්මය දේශනය කළහ. ඇසූහ. ඒ බව මෙහි ඉවසීම විස්තර කිරීමේ දී දක්වා ඇති ගවරවාල අංගණයේ බණ ඇසූ පිණ්ඩපාතික තෙරුන් වහන්සේගේ කථාවෙනුත්, දීඝභාණක අභය තෙරුන් වහන්සේගේ කථාවෙනුත් පැහැදිලි වේ. ගිහියෝ ද මේ ආර්‍ය්‍ය වංශ ධර්මය ඉතා ආදරයෙන් ඇසූහ. ඒ බව මනෝරථ පූරණී අටුවාවෙහි සඳහන් වන උල්ලභකෝලකණ්ණිකවාසී උපාසිකාවගේ කථාවෙන් පැහැදිලි වේ. ඕ ආර්‍ය්‍ය වංශ ධර්මය ඇසීමට පස්යොදුනක් පයින් ගියා ය. එළිවන තුරු ධර්මය ද ඇසුවා ය. ආර්‍ය්‍යවංශ සූත්‍ර‍ය බුදුරදුන් විසින් සැවැත්නුවර ජේතවනාරාමයේ දී සතළිස් දහසක් භික්ෂූන් වහන්සේ මැද දේශනය කරන ලද්දකි.
ඒ මෙසේය:
“චත්තාරෝ මේ භික්ඛවේ අරියවංසා අග්ගඤ්ඤා රත්තඤ්ඤා වංසඤ්ඤා පෝරාණා අසංකිණ්ණා අසංකිණ්ණපුබ්බා න සංකීයන්ති න සංකීයිස්සන්ති අප්පතිකුට්ඨා සමණේහි බ්‍රාහ්මණේහි විඤ්ඤූහි.” කතමේ චත්තාරෝ?
“ඉධ භික්ඛවේ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති ඉතරීතරේන චීවරේන, ඉතරීතර චීවර සන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී නච චීවරහේතු අනේසනං අප්පතිරූපං ආපජ්ජති, අලද්ධා ච චීවරං න පරිතස්සති, ලද්දා ච චීවරං අගථිතෝ අමුච්ඡිතෝ අනජ්ඣාපන්නෝ ආදීනවදස්සාවී නිස්සරණපඤ්ඤෝ පරිභුඤ්ජති. තාය ච පන ඉතරීතර චීවර සන්තුට්ඨියා නෙවත්තානුකංසෙති, නෝ පරං වම්භෙති, සෝ හි තත්ථ දක්ඛෝ අනලසෝ සම්පජානෝ පතිස්සතෝ, අයං වුච්චති භික්ඛවෙ, භික්ඛු පෝරාණේ අග්ගඤ්ඤේ අරියවංසේ ඨිතෝ හෝති.
පුන ච පරං භික්ඛවෙ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති ඉතරීතරේන පිණ්ඩපාතෙන, ඉතරීතර පිණ්ඩපාත සන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදි, න ච පිණ්ඩපාත හේතු අනේසනං අප්පතිරූපං ආපජ්ජති. අලද්ධා ච පිණ්ඩපාතං න පරිතස්සති. ලද්ධා ච පිණ්ඩපාතං අගථිතෝ අමුච්ඡිතෝ අනජ්ඣාපන්නෝ ආදීනවදස්සාවී නිස්සරණපඤ්ඤෝ පරිභුඤ්ජති, තාය ච පන ඉතරීතර පිණ්ඩපාත සන්තුට්ඨියා නේවත්තානුක්කංසේති, නෝ පරං වම්භෙති, සෝ හි තත්ථ දක්ඛෝ අනලසෝ සම්පජානෝ පතිස්සතෝ, අයං වුච්චති භික්ඛවෙ, භික්ඛු පෝරාණේ අග්ගඤ්ඤේ අරියවංසේ ඨිතෝ හෝති.
පුන ච පරං භික්ඛවෙ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති ඉතරීතරේන සේනාසනේන, ඉතරීතර සේනාසන සන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී, න ච සේනාසන හේතු අනේසනං අප්පතිරූප ආපජ්ජති, අලද්ධා ච සේනාසනං න පරිතස්සති. ලද්ධා ච සේනාසනං අගථිතෝ අමුච්ඡිතෝ අනජ්ඣාපන්නෝ ආදීනවදස්සාවී නිස්සරණපඤ්ඤෝ පරිභුඤ්ජති, තාය ච පන ඉතරීතරසේනාසන සන්තුට්ඨියා නේවත්තානුක්කංසේති, නෝ පරං වම්භෙති, සෝ හි තත්ථ දක්ඛෝ අනලසෝ සම්පජානෝ පතිස්සතෝ, අයං වුච්චති භික්ඛවෙ, භික්ඛු පෝරාණේ අග්ගඤ්ඤේ අරියවංසේ ඨිතෝ හෝති.
පුන ච පරං භික්ඛවෙ, භික්ඛු භාවනාරාමෝ හෝති භාවනාරතෝ. පහාණාරාමෝ හෝති පහාණරතෝ, තාය ච පන භාවනාරාමතාය භාවනාරතියා පහාණාරාමතාය පහාණරතියා නේ ව අත්තානුක්කංසේති, නෝ පරං වම්භේති, සෝ හි තත්ථ දක්ඛෝ අනලසො සම්පජානෝ පතිස්සතෝ, අයං වුච්චති භික්ඛවෙ, භික්ඛු පෝරාණේ අග්ගඤ්ඤේ අරියවංසේ ඨිතෝ හෝති.
ඉමේ ඛො භික්ඛවෙ චත්තාරො අරියවංසා අග්ගඤ්ඤා රත්තඤ්ඤා වංසඤ්ඤා පොරාණා අසඞ්කිණ්ණා අසඞ්කිණ්ණ පුබ්බා අප්පතිකුට්ඨා සමණෙහි බ්‍රාහ්මණෙහි විඤ්ඤූහි.
ඉමේහි ච පන චතූහි අරියවංසේහි සමන්නාගතෝ භික්ඛු පුරත්ථිමාය චේපි දිසාය විහරති ස්වේව අරතිං සහති. න තං අරති සහති. පච්ඡිමාය චේපි දිසාය විහරති. ස්වේව අරතිං සහති. න තං අරති සහති. උත්තරාය චේපි දිසාය විහරති, ස්වේව අරතිං සහති, න තං අරති සහති. දක්ඛිණාය චේපි දිසාය විහරති. ස්වේව අරතිං සහති. න තං අරති සහති. දක්ඛිණාය චේපි දිසාය විහරති. ස්වේව අරතිං සහති. න තං අරති සහති. තං කිස්ස හෙතු? අතිසහොහි භික්ඛවෙ, ධීරොති.”
“නාරති සහති වීරං නාරති වීර සංහති,
ධීරෝ ව අරතිං සහති ධීරො හි අරතිං සහෝ,
-
සබ්බකම්ම වියාකතං පනුන්නං කෝ නිවාරයේ
නෙක්ඛං ජම්බෝදනස්සේ ව කෝ තං නින්දිතුමරහති
දේවා පි නං පසංසන්ති බ්‍ර‍හ්මුනා පි පසංසිතෝති.”
ක්ලේශයන් කෙරෙන් දුරු ව වෙසෙන බැවින් ද, අනර්ථයෙහි නො යෙදෙන බැවින් ද, අර්ථයෙහි යෙදෙන බැවින් ද දෙවියන් සහිත ලෝකයා විසින් පිදිය යුතු බැවින් ද බුදුවරයෝ ද පසේ බුදුවරයෝ ද බුද්ධශ්‍රාවකයෝ ද ආර්‍ය්‍ය නම් වෙති. ලොවුතුරා බුදුවරයෝ ම හෝ ආර්‍ය්‍ය නම් වෙති. මෙයින් චතුරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයකින් මත්තෙහි එක් කපෙක තණ්හංකරය, මේධංකරය, සරණංකරය, දීපංකරය යි බුදුවරයන් වහන්සේලා සතර නමක් ලොව පහළ වූහ. දීපංකර බුදුන් වහන්සේ පිරිනිවීමෙන් කල්ප අසංඛ්‍යයකට පසු කොණ්ඩඤ්ඤ බුදුන් වහන්සේ ලොව පහළ වූහ. උන් වහන්සේ පිරිනිවීමෙන් කල්ප අසංඛ්‍යයකින් පසු එක් කපෙක මංගලය, සුමනය, රේවතය, සෝභිතය කියා බුදුවරු සතර නමක් පහළ වූහ. සෝභිත බුදුන් වහන්සේ පිරිනිවීමෙන් කල්ප අසංඛ්‍යයකට පසු එක් කපෙක අනෝමදස්සීය, පදුමය, නාරදය කියා බුදුවරයෝ තෙනමක් පහළ වූහ. නාරද බුදුන් වහන්සේ ගෙන් කල්ප එක් අසංඛ්‍යයකට පසු එක් කපෙක පදුමුත්තර නම් බුදුන් වහන්සේ ලොව පහළ වූහ. උන් වහන්සේ ගෙන් පසු සුජාත නම් බුදුන් වහන්සේ ද, ඉන්පසු එක් කපෙක පියදස්සී, අත්ථදස්සී, ධම්මදස්සී යන බුදුවරයන් වහන්සේලා තෙනම ද, ඉන්පසු එක් කපෙක සිද්ධත්ථ නම් බුදුන් වහන්සේ ද, ඉන්පසු එක් කපෙක තිස්ස, ඵුස්ස යන බුදුවරයන් වහන්සේලා තෙනම ද, ඉන්පසු එක් කපෙක විපස්සී බුදුන් වහන්සේ ද, ඉන්පසු එක් කපෙක සිඛී, වෙස්සභූ යන බුදුවරයන් වහන්සේලා දෙනම ද, ඉන්පසු මේ කපෙහි කකුසන්ධ, කෝණාගමණ, කස්සප, ගෝතම යන බුදුවරයන් වහන්සේලා සතර නම ද ලොව පහළ වූහ. ඒ ලොවුතුරා බුදුවරයන් වහන්සේලාය, ඒ අතර ලොව පහළ වූ පසේ බුදුවරයන් වහන්සේලාය, උසස් ශ්‍රාවකයෝය යන ආර්‍ය්‍යයන් වහන්සේලා විසින් ඒ ආර්‍ය්‍යපරම්පරාවෙහි පවත්වා ගෙන ආවා වූ, ඉතා උසස් යයි සලකනු ලබන්නා වූ දීර්ඝ කාලයක් පවත්වන ලද්දාහුය යි සලකනු ලබන්නා වූ, බුද්ධාදීන් විසින් බැහැර නො කරන ලද්දා වූ, අතීතයෙහි කිසි ම බුදු කෙනකුන් විසින් බැහැර නො කරන ලද්දා වූ, දැනුදු බැහැර නො කරන්නා වූ, අනාගතයෙහිත් බැහැර නො කරන්නා වූ, ලෝකයෙහි ශ්‍ර‍මණයන් බ්‍රාහ්මණයන් පණ්ඩිතයන් විසින් ගර්හා නො කරන ලද්දා වූ, කරුණු සතරක් හෙවත් පිළිවෙත් සතරක් ඇත්තේ ය. ඒ පිළිවෙත් සතර තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ‘ආර්‍ය්‍යවංශ ධර්මයෝය’ යි වදාරන ලදහ.
ඒ ධර්ම මෙසේ ය:
- ඉතරීතර චීවර සන්තුට්ඨිතාව (ලැබුණු සිවුරකින් සතුටු වන බව)
- ඉතරීතර පිණ්ඩපාත සන්තුට්ඨිතාව (ලැබුණු ආහාරයකින් සතුටු වන බව)
- ඉතරීතර සේනාසන සන්තුට්ඨිතාව (ලැබුණු සෙනසුනකින් සතුටු වන බව)
- භාවනාරාමතාව (භාවනාවෙහි ඇලී වෙසෙන බව)
යම් කිසි භික්ෂුවක් සියුම් වූ හෝ රළු වූ හෝ බර වූ හෝ සැහැල්ලු වූ හෝ අලුත් වූ හෝ පරණ වූ හෝ තමාට ලැබී ඇති කිනම් සිවුරකින් හෝ සතුටු වේ ද, ලද සිවුරකින් සතුටු වී විසීමේ ගුණ කියා ද, සිවුරු ලබනු සඳහා එක්විසි අනේසනයන්හි නො යෙදේ ද, පැවිද්දන් විසින් නො කළ යුතු දේ නො කෙරේ ද, සිවුරු නො ලැබුණේ ය කියා නො තැවේ ද, සිවුරු ලද කල්හි ඒවායේ නො ඇලී බලවත් තෘෂ්ණාවෙන් මුළා නොවී තෘෂ්ණාවට යට නො වී නුසුදුසු පරිදි සිවුරු සෙවීමේ දොස් දක්නේ තෘෂ්ණාවෙන් මිදෙන නුවණින් යුක්ත වූයේ ඒ සිවුරු පරිභෝග කෙරේ ද, ඒ ලද සිවුරකින් සතුටු වීමේ ගුණය නිසා තමා උසස් නො කෙරේ ද, ලෝභීහුය යි අන්‍ය භික්ෂූන් පහත් කොට කථා නොකෙරේ ද, චීවරසන්තෝෂයේ ගුණ කීම් ආදියට දක්‍ෂ වේ ද, අනලස වේ ද, සිහිනුවණින් යුක්ත වේ ද, ඒ භික්ෂු තෙමේ පෞරාණික වූ අග්‍ර වූ ආර්‍ය්‍යවංශයෙහි පිහිටියේ වේ.
යම් භික්ෂුවක් අප්‍ර‍ණීත වූ හෝ ප්‍ර‍ණීත වූ හෝ ලද ආහාරයකින් සතුටු වේ ද, ලද ආහාරයෙකින් සතුටු වීමේ ගුණ කියා ද, ආහාර ලබනු සඳහා එක්විසි අනේසනයන්හි නො යෙදේ ද, පැවිද්දන් විසින් නො කළ යුතු දේ නො කෙරේ ද, ආහාර නො ලැබුණේය කියා නො තැවේ ද, ආහාර ලද කල්හි එහි නො ඇලී තණ්හාවෙන් මුළා නොවී තණ්හාවට යට නො වී නුසුදුසු පරිදි ආහාර සෙවීමේ දොස් දක්නේ තෘෂ්ණාවෙන් මිදෙන නුවණින් යුක්ත වූයේ ආහාර වළඳා ද, ඒ ලද ආහාරයෙකින් සතුටු වීමේ ගුණය නිසා තමා උසස් කොට කථා නො කෙරේ ද ඒ ගුණය නැතය කියා අනුන් පහත් කොට කථා නොකෙරේද පිණ්ඩපාත සන්තෝෂයේ ගුණ කීම් ආදියට දක්‍ෂ වේ ද, අනලස වේ ද, සිහිනුවණින් යුක්ත වේ ද, ඒ භික්ෂු තෙමේ පෞරාණික වූ අග්‍ර වූ ආර්‍ය්‍යවංශයෙහි පිහිටියේ වේ.
යම් භික්ෂුවක් ලද සෙනසුනකින් සතුටු වේ ද, ලද සෙනසුනකින් සතුටු වීමේ ගුණ කියා ද, සේනාසනයන් නිසා එක් විසි අනේසනයන්ට නොපැමිණේ ද පැවිද්දන්ට අයෝග්‍ය දේ නො කෙරේ ද, සෙනසුන් නො ලැබීමෙන් නො තැවේ ද, සෙනසුනක් ලද කල්හි එහි නො ඇලී තණ්හාවෙන් මුළා නොවී තණ්හාවට යට නොවී, නුසුදුසු පරිදි සෙනසුන් සෙවීමේ වරද දක්නේ තණ්හාවෙන් මිදෙන නුවණින් යුක්ත වූයේ සෙනසුන පරිභෝග කෙරේ ද, ලද සෙනසුනකින් සතුටු වී සිටීමේ ගුණයෙන් තමා උසස් කොට කථා නො කෙරේ ද, ඒ ගුණය නැතය කියා අනුන් පහත් කොට කථා නො කෙරේ ද, ලද සෙනසුනකින් සතුටු වීමේ ගුණ කීම් ආදියට දක්‍ෂ වේ ද, අනලස වේ ද, සිහිනුවණින් යුක්ත වේ ද, ඒ භික්ෂු තෙමේ පෞරාණික වූ අග්‍ර වූ ආර්‍ය්‍යවංශයෙහි පිහිටියේ වේ.
යම් භික්ෂුවක් භාවනාවට සතුටු වේ ද, භාවනාවෙහි ඇලී වාසය කෙරේ ද, ක්ලේශ ප්‍ර‍හාණයට සතුටු වේ ද, ක්ලේශ ප්‍ර‍හාණයෙහි ඇලී වෙසේ ද, ඒ ගුණයෙන් තමා උසස් කොට කථා නො කෙරේ ද, ඒ ගුණය නැතය යි අනුන් පහත් කොට කථා නො කෙරේ ද, භාවනාවෙහි දක්‍ෂ වේ ද, අනලස වේ ද, සිහිනුවණින් යුක්ත වේ ද ඒ භික්ෂු තෙමේ පෞරාණික වූ අග්‍ර වූ ආර්‍ය්‍යවංශයෙහි පිහිටියේ වේ.
මෙතෙකින් ආර්‍ය්‍යවංශධර්මය සැකෙවින් දක්වන ලදි. මෙය විස්තර කරතහොත් අමුතු පොතක් ලිවීමට තරම් කරුණු ඇත්තේ ය. සියලු ම පැවිද්දන් විසින් මෙහි දැක්වූ පමණින්වත් ආර්‍ය්‍යවංශ ධර්මය මතක තබා ගත යුතුය. අංග සම්පූර්ණ කොට උසස් ලෙස මේ ආර්‍ය්‍යවංශ ප්‍ර‍තිපදාවෙහි සෑම පැවිද්දෝ ම පිහිටීමට සමත් නො වෙති. එහෙත් සෑම පැවිද්දන් ම එක්තරා ප්‍ර‍මාණයකින් වත් මේ ධර්මයෙහි පිහිටිය යුතු ය.
න චීවර හේතු අනේසනං අප්පතිරූපං ආපජ්ජති. න පිණ්ඩපාත හේතු අනේසනං අප්පතිරූපං ආපජ්ජති, න සේනාසන හේතු අනේසනං අප්පතිරූපං ආපජ්ජති. යනුවෙන් දක්වා ඇති කරුණුවලින් සැම පැවිද්දන් විසින් ම වැළකිය යුතු ය. ලාභසත්කාරාපේක්ෂාවෙන් නැති ගුණ දැක්වීම් ආදි කුහකකම් නො කළ යුතු ය. ඇති ගුණ වුව ද ලාභ සත්කාරාපේක්ෂාවෙන් ප්‍ර‍කාශ කිරීම පැවිද්දන්ට නුසුදුසු ය. ලාභාපේක්ෂාවෙන් අනුන්ට බොරු ස්තුති නො කළ යුතු ය. බොරු හිතවත්කම් නොදැක්විය යුතු ය. තමාට ප්‍ර‍ත්‍යය ලැබෙන සැටියට යම් යම් දේ කියා අනුන් මුළා නොකළ යුතු ය. සම්මාදමට නො බැසිය යුතු ය. වෙදකමට - වෙළඳාමට - ශාස්ත්‍ර කීමට - කේන්ද්‍ර බලා පලාපල කීමට - වස්කවි - සෙත්කවි කීමට - මන්ත්‍ර ගුරුකම් කිරීමට - දෙවියන් ඇදහීමට නො බැසිය යුතුය. පණිවිඩ ගෙන යෑම් ආදි ගිහියන් ගේ වැඩ නො කළ යුතු ය.
වුවමනා විටෙක චීවරාදි ප්‍ර‍ත්‍යයන් ඉල්ලන ලෙස පවරා ඇති දායකයන් හා නෑයන් ද හැර අන්‍යයන්ගෙන් චීවර පිණ්ඩපාත සේනාසන ප්‍ර‍ත්‍යයන් ඉල්ලා ලබා ගත යුතු ය. ග්ලානප්‍ර‍ත්‍යය කාගෙන් වුව ද ඉල්ලා ගැනීමෙන් වරද නැත.
නෑයෝ නම් මා පිය දෙදෙනා ය, ඔවුන්ගේ දූදරුවෝ ය, ඔවුන් ගේ සහෝදර සහෝදරියෝ ය, මා පියන්ගේ මා පිය මුතුන් මිත්තේ ය, ඔවුන්ගේ දූ දරුවෝ ය, මා පියන්ගේ සහෝදර සහෝදරියන්ගේ හා දූ දරුවන්ගේ දූ දරුවෝ ය යන මොව්හු ය. ඉහළ පහළ දෙකට සත් වන පරම්පරාව දක්වා නෑ කම ඇත්තේ ය.