සම්පත්ති සතර

ඉන්ද්‍රිය සම්පත්තියය, ප්‍රතිපත්ති සම්පත්තිය ය, කෞශල්‍ය සම්පත්තිය ය, අධ්‍යාශය සම්පත්තිය ය යන මේ කරුණු සතර ප්‍රත්‍යේක බෝධිසත්ත්ව ශ්‍රාවක බෝධිසත්ත්වයන්ට නැති, මහා බෝධි සත්ත්වයන්ට පමණක් ඇති විශේෂ කරුණු සතරෙකි. මේ කරුණු සතරින් ප්‍රත්‍යේක බෝධිසත්ත්ව ශ්‍රාවක බෝධිසත්ත්වයන්ගේ හා මහා බෝධිසත්ත්වයන්ගේ මහත් වෙනසක් ඇත්තේ ය.

ඉන්ද්‍රිය සම්පත්තිය යනු සද්ධින්ද්‍රිය ය,විරියින්ද්‍රිය ය, සතින්ද්‍රිය ය, සමාධින්ද්‍රිය ය, පඤ්ඤින්ද්‍රිය ය යන පසක් වූ ඉන්ද්‍රිය ධර්මයන් ගේ දියුණු තියුණු බව ය. ශ්‍රද්ධාව වුවමනා තැන දී මහ බෝසත්නට එය බලවත්ව ඇති වේ. ශ්‍රද්ධාවෙන් කළ යුත්තක් කිරීමේදී මහ බෝසතුන්ගේ ශ්‍රද්ධාව කිසි කලෙක දුබල නොවේ. නො හැකිළේ. විර්‍ය්‍යය වුවමනා තැන දී මහ බෝසතුන්ට එය බලවත් ව ඇති වේ. වීර්‍ය්‍යයෙන් සිදුකළ යුක්තක් කිරීමේ දී ඔවුන් ගේ වීර්‍ය්‍යය කිසි කලෙක දුබල නොවේ. නො හැකිළේ. සිහිය වුවමනා තැන දී බලවත් වූ සිහිය මහ බෝසත්නට ඇති වේ. සිහියෙන් කළ යුක්තක් කිරීමේ දී එය කිසි කලෙක දුබල නොවේ. නො හැකිළේ. සමාධිය වුවමනා තැනදී මහ බෝසත්නට බලවත් සමාධිය ඇති වේ. සමාධියෙන් කළ යුත්තක් සිදු කිරීමේ දී කිසි කලෙක එය දුබල නොවේ. නො හැකිළේ. ප්‍රඥාව වුවමනා තැන දී මහ බෝසත්නට අතිශයින් තියුණු වූ සුවිශද ප්‍රඥාව ඇති වේ. ප්‍රඥාවෙන් සිදු කළ යුත්තක් සිදු කිරීමේදී එය කිසි කලෙක මොට නො වේ. නො හැකිළේ. එබඳු ඉන්ද්‍රිය සම්පත්තියක් ප්‍රත්‍යේක බෝධි සත්ත්වයනට හා ශ්‍රාවක බෝධි සත්ත්වයනට නැත.

ප්‍රතිපත්ති සම්පත්තිය යනු ආත්මාර්ථය නො බලා ම පරාර්ථ සාධනයෙහි යෙදෙන බව ය. මහ බෝසතුන් පරාර්ථය පිණිස ක්‍රියා කරන්නාක් මෙන් ප්‍රත්‍යේක බෝධිසත්ත්ව ශ්‍රාවක බෝධිසත්ත්වයෝ පරාර්ථ සාධනයෙහි නො යෙදෙති. මහ බෝසත්හු ආත්මාර්ථය තබා පරාර්ථය පිණිස ක්‍රියා කරති. එසේ කිරීමේ දී ප්‍රත්‍යුපකාරයක් ද ඔවුහු බලාපොරොත්තු නො වෙති. අසවලා මට මේ මේ දෙය කළේ යයි කළ උපකාරය කියවා ගැනීමේ බලාපොරොත්තුව ද බෝසත්නට නැත. ඔවුහු තමන්ට වරද කරන්නා වූ අසත් පුරුෂයන්ට ද වරද නො සලකා උපකාර කරති. සමහරවිට උපකාර ලබන තැනැත්තාගෙන් පීඩා ලබමින් ම ද ඔහුට උපකාර කරති. දානශීලාදි කුශල ක්‍රියා කිරීමේ දී ද ඔවුහු ඉන් ලබන ඵලයක් නො පතා, නිවන් නොපතා, සත්ත්වයන් දුකින් මුදවනු පිණිස සර්වඥත්වය ම පතති. මේ මහා බෝසතුන් ගේ ප්‍රතිපත්ති සම්පත්තිය ය.

කෞශල්‍ය සම්පත්තිය යනු තැනට සුදුසු නුවණ ඇති බවය. තැනට සුදුසු නුවණ ප්‍රත්‍යේක බෝධිසත්ත්ව ශ්‍රාවක බෝධි සත්ත්වයනට ද ඇතත් මහා බෝසත්නට සේ නැත. කොතරම් ගැඹුරු පැනයක් වුවත් විසඳා ගැනීමට ද, කොතරම් දුෂ්කර දෙයක් වුවත් සිදු කිරීමට ද නො වරදිනා නුවණක් මහ බෝසත්නට ඒ ඒ කරුණුවලදී ඇති වේ. එය මහබෝසතුන්ගේ කෞශල්‍ය සම්පත්තිය ය.

අධ්‍යාශය සම්පත්තිය යනු පැරුම් දහම් පිරීමේ බලවත් අදහස ය. එය දශපාරමීන් ගේ වශයෙන් ම විස්තර කළ යුතු ය. මහ බෝසත්හු බලවත් වූ දානාධ්‍යාශය ඇත්තෝ ය. එතුමෝ දෙන්නට දෙයක් ඇතහොත් දෙත් ම ය. දීම ඔවුන්ගේ ප්‍රීතියට කරුණෙකි. දෙන්නා වූ ඔවුහු ආදරයෙන් ම දෙති. ගෞරවයෙන් ම දෙති. තමන්ට ඉතිරි කර ගැනීමේ බලාපොරොත්තුවක් නැතිව ඇති තාක් වුව ද දී ප්‍රතිග්‍රාහකයන්ගේ මනදොළ පුරවති. ප්‍රතිග්‍රාහකයනට වුවමනා දෙය හැර අනෙකක් දී රැවටීමේ සිරිත ඔවුනට නැත. ප්‍රතිග්‍රාහකයාගේ මුහුණ බලා මොහු ගුණ හීනයෙක, මොහුට දීමෙන් පලක් නැතය යි ඇතමුන්ට මඳ කොට දීමේ හා ඇතැමුන්ට බොහෝ කොට දීමේ සිරිත බෝසතුන්ට නැත. සෑම දෙනා ගේ මනදොළ පිරවීම මහා බෝසතුන්ගේ අදහස ය. එතුමෝ දීමෙහි අනුසස් කියා අන්‍යයන් ද දීමෙහි යොදවති. අන්‍යයන් ගේ දීම් දැක සතුටු වෙති. මේවා මහ බෝසතුන් ගේ දාන පාරමිතා ලකුණු ය. ඉන්ද්‍රිය සම්පත්ත්‍යාදි කියන ලද කරුණු සතර මහබෝසතුන් හැඳින ගැනීමේ ලකුණු ය. එබැවින් ඒ ධර්මයෝ මහා බෝධිසත්ත්ව ලිංග නමුදු වෙති.