මෙකල සංඝික දාන දෙන පින්වත්හු දස නම පසළොස් නම විසි නම ආදි වශයෙන් යම් කිසි භික්ෂූන් වහන්සේලා ගණනකට ආරාධනා කොට ඒ ආරාධනා කළ භික්ෂූන් වහන්සේලාට දෙන බලාපොරොත්තුවෙන් ම ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා ගණනට ම දන් පිඟන් හා පරිෂ්කාරයන් ද සූදානම් කොට භික්ෂූන් වහන්සේලා පැමිණි කල්හි ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා ඉදිරිපිට අර පිළියෙල කළ දානය හා පරිෂ්කාරත් තබා “ඉමං භික්ඛං භික්ඛුසංඝස්ස දෙම” යන අපරිච්ඡින්නක මහා සංඝයාට දීමේ දී කිය යුතු වාක්‍ය කියා පසුව පසුව ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලාට ම ඒ දානය දෙති. දස නමකට දානයක් දෙන තැනැත්තා බලාපොරොත්තු වන්නේත් තමා ආරාධනා කළ දස නමට දීමට නම්, දානය පිළියෙල කර ඇත්තේත් දසනමට ම නම්, ඒ දෙන්නේත් ඒ දස නමට නම්, කටින් පමණක් මහා සංඝ රත්නයට දීමේ වාක්‍යය කීමෙහි තේරුමක් තිබේ ද? මෙය ගතානුගතිකව අවිචාරයෙන් කරන වැඩක් නො වේ ද?
සංඝික කිරීමය, සංඝයාට දීමය, සංඝයාට පූජා කිරීමය යන වගන්ති තුනෙන් ම කියැවෙන්නේ එක ම කරුණෙකි. ඒ බව බොහෝ බෞද්ධයෝ නො දනිති. සාමාන්‍යයෙන් බෞද්ධයන් පූජා කිරීම ලෙස සලකන්නේ යම් කිසිවක් තමන් ගේ අතින් ගෙන භික්ෂූන් වහන්සේ ගේ අතෙහි තැබීම ය. “ඉමං භික්ඛං භික්ඛුසංඝස්ස දෙම” යන වාක්‍යය කීම දීමක් හෙවත් පූජා කිරීමක් ලෙස ඔවුහු නො සලකති. එබැවින් ඒ වාක්‍යය කීමෙන් පසු ඔවුහු නැවත ඒ දාන වස්තු වෙන වෙන ම පූජා කෙරෙති. අර වාක්‍යය කියන අවස්ථාවේ දී ඔවුන් සිතිනුත් ඒ වස්තූන් පූජා කළා නම් නැවත පූජාවක් කරන්න ඉදිරිපත් වන්නට කරුණක් නැත. නැවත පූජා කිරීමට ඉදිරිපත් වීමෙන් තේරුම් ගන්නට තිබෙන්නේ භික්ෂූන් වහන්සේ කියවන නිසා අර වාක්‍යය කියනවා මිස ඔවුන් පූජා කිරීමක් වශයෙන් ඒ වාක්‍යය නො කී බව ය. දායකයා විසින් සිතිනුත් ඔහු ගේ අයිතිය හැර සංඝයාට හිමිකිරීමේ අදහසින් තොරව ඒ වාක්‍යය කීයේ නම් එයින් ඒ දාන වස්තු සංඝික වන්නේ නො වේ. දැන් කරන පරිදි සංඝික වාක්‍යය කීමෙන් ඒ වස්තූන් සංඝික වෙනවා ද, නැත ද යන බව ද තේරුම් ගැනීම අපහසු කරුණෙකි. එබැවින් දැනට කරගෙන යන සංගික දාන දීමේ ක්‍ර‍මය අවුල් වැඩක් බව කිය යුතු ය.
“එත්තකා මේ භික්ඛුසංඝතො උද්දිසථා තී දානං දෙති අයං ජට්ඨා සංඝගතා දක්ඛිණා” යි දක්ෂිණාවිභංග සූත්‍රයෙහි වදාරා ඇති පරිදි සංඝයාගෙන් මට මෙපමණ භික්ෂූන් වහන්සේලා ලැබෙන්නය කියා සංඝස්ථවිරයන් වහන්සේ නමකට ආරාධනා කොට භික්ෂූන් වහන්සේලා ලබාගෙන ඒ පැමිණෙන භික්ෂූන් වහන්සේලාට දන්දුන්නාම සවන සංඝික දානය වේ. එසේ කරන කල්හි, “ඉමං භික්ඛං භික්ඛුසංඝස්ස දෙම” කියා සංඝිකයක් කිරීමට වුවමනා නැත. සංඝයා වෙනුවෙන් වැඩම කළ ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලාට යම් පමණ ආහාරපාන පරිෂ්කාර දුන්නා නම් ඒ සියල්ල සංඝයාට දුන්නා වන්නේය. පිළියෙල කළ දාන වස්තූන්ගෙන් යමක් ඉතිරි වූයේ නම් ඒවා සංඝික නො වනබැවින් අවුලක් නැතිව ම ඒ ඒ දායකයන්ට ම අයත් ය. ඒවායින් තමාට ප්‍රයෝජන ගත හැකි ය. දැන් දන් දෙන ක්‍ර‍මයට සංඝික කොට බොහෝ ආහාරපාන විනාශ කෙරෙති. මෙසේ දන් දුන්නාම ඒ ආහාරපාන විනාශය ද නො වේ.
පුද්ගල විභාගයක් නැතිව සංඝයාගෙන් ලබාගෙන එක නමකට වුව ද දෙන දානය සංඝික දානය වේ. තමා ගේ ශක්ති ප්‍ර‍මාණය අනුව මේ ක්‍ර‍මයට දෙතුන් නමකට වුව ද එක නමකට වුව ද බොහෝ ගණනකට වුව ද සංඝික දානය දිය හැකි ය. මෙසේ දන් දීමේ දී මහා සංඝරත්නයේ ප්‍රයෝජනය පිණිස පුදන ඇඳ පුටු ආදි විශේෂ භාණ්ඩ ඇත්නම් ඒවා පමණක් වාක්‍යය කියා සංඝ ගත කළ යුතු ය. ඒවා සියලු සංඝයාට මිස ඒ පැමිණි භික්ෂූන් වහන්සේලාට අයත් නො වේ. මේ කිසි අවුලක් නැතිව සංඝික දානය දෙන ක්‍ර‍මය ය. පෞරාණික දන් දීමේ ක්‍ර‍මයත් මෙය ය. මෙකලත් බුරුම බෞද්ධයන් දන් දෙන්නේ මේ ක්‍ර‍මයට ය. අප රටට මේ ආහාරපාන වාක්‍යයක් කියා සංඝික කිරීමේ පුරුද්ද කවර කලෙක කෙසේ ඇති වූවක් දැයි නො දනිමු.