“තත්ථ කතමා සම්මා සමාධි? ඉධ භික්ඛු විචිච්චෙව කාමෙහි විවිච්ච අකුසලෙහි ධම්මෙහි සවිතක්කං සවිචාරං විවෙකජං පිතිසුඛං පඨමජ්ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති, විතක්ක විචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීති සුඛං දුතියජ්ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති, පීතියාච විරාගා උපෙක්ඛකොව විහරති සතොව සම්පජානො. සුඛංච කායෙන පටිසංවෙදෙති යං තං අරියා ආචික්ඛන්ති උපෙක්ඛකො සතිමා සුඛවිහාරිති තතියජ්ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති, සුඛස්ස ච පහාණා දුක්ඛස්ස ච පහාණා පුබ්බේච සොමනස්ස දොමනස්සානං අත්තංගමා අදුක්ඛමසුඛං උපෙක්ඛා සති පාරිසුද්ධිං චතුත්ථජ්ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං වුච්චති සම්මා සමාධි.”
මෙයින් ප්‍ර‍ථමධ්‍යාන සමාධිය, ද්විතීයධ්‍යාන සමාධිය, තෘතීයධ්‍යාන සමාධිය, චතුර්ථධ්‍යාන සමාධිය යන සමාධි සතර සම්‍යක් සමාධිය යි ප්‍ර‍කාශිත ය. වික්ෂිප්ත නො වන පරිද්දෙන් නො සැලෙන පරිද්දෙන් සිත මනා කොට ස්ථිර වශයෙන් ආරම්මණයෙහි පිහිටවමින් සිත හා බැඳී පවත්නා වූ එක්තරා ස්වභාව ධර්මයකට සමාධිය යි කියනු ලැබේ.
දශ කසිණය, දශ අශුභය, කේශාදි ශාරීරික කොට්ඨාසයෝය, ආශ්වාස ප්‍ර‍ශ්වාසය, මෛත්‍රි කරුණා මුදිතා යන බ්‍ර‍හ්ම විහාරයන්ට අරමුණු වන සත්ත්වයෝ ය යන මේ පස් විසි කමටහන් අරමුණු අතුරෙන් යම්කිසි අරමුණක් ගෙන භාවනාවෙහි යෙදීමෙන් පළමු කොට උපදවා ගත හැකි රූපාවචර සමාධිය ප්‍ර‍ථමධ්‍යාන සමාධි නමි. සමථ විදර්ශනා භාවනාවන්හි යෙදෙන්නවුන්ගේ පූර්ව භාග කාමාවචර සමාධිය ද මේ ප්‍ර‍ථමධ්‍යාන සමාධියට ම ඇතුළත් වන්නේ ය.
කසින දශය, ආශ්වාස ප්‍ර‍ශ්වාසය, මෛත්‍රි කරුණා මුදිතා යන බ්‍ර‍හ්ම විහාරයන්ට අරමුණු වන සත්ත්ව ප්‍ර‍ඥප්තීහු යන මේ තුදුස් අරමුණු අතුරෙන් යම් කිසි අරමුණක භාවනාවෙහි යෙදීමෙන් දෙවෙනි වර ලබන්නා වූ රූපාවචර ධ්‍යාන සමාධිය ද්විතීය ධ්‍යාන සමාධි නමි. ඒ අරමුණුවල ම භාවනාවෙහි යෙදීමෙන් තුන්වන වර ලබන්නා වූ රූපාවචර ධ්‍යාන සමාධිය තෘතීයධ්‍යාන සමාධි නමි.
කසින දශය, ආශ්වාස ප්‍ර‍ශ්වාසය, උපේක්ෂා බ්‍ර‍හ්ම විහාරයට අරමුණු වන සත්ත්ව ප්‍ර‍ඥප්තිය යන මේ අරමුණු දොළස අතුරෙන් යම්කිසි අරමුණක් ගෙන භාවනාවෙහි යෙදී සතරවනුව ලබන්නා වූ රූපාවචර සමාධිය චතුර්ධ්‍යාන සමාධි නමි.
මේ සමාධීහු ලෞකිකයෝ ය. මාර්ග භාවනාව කර ගෙන යන්නා වූ තැනැත්තා හට යම් කලෙක ලෝකෝත්තර මාර්ග චිත්තය පහළ වන්නේ ද එකල්හි පූර්ව භාගයෙහි පුරුදු කරන ලද මේ ලෞකික සමාධීන් අතුරෙන් යම් කිසි එක් සමාධියක් මාර්ගයාගේ අංගයක්ව මාර්ග චිත්තය හා තත් සම්ප්‍ර‍යුක්ත ධර්‍මයන් නිර්වාණ සංඛ්‍යාත ආරම්මණයෙහි මනා කොට පිහිටුවමින් ලෝකෝත්තරත්වයෙන් පහළ වන්නේ ය. එය ලෝකෝත්තර සම්‍යක් සමාධිය වූ මාර්ගාංගය වන්නේ ය.