මුල් කොන් එකිනෙකට මඳක් දුර කර තබා මුදුන් කොන් එකිනෙකට හේත්තු කොට නැගිටුවා තබන ලද දඬු තුන නො පෙරළී තිබීමට ඔවුනොවුන් ම උපකාර වන්නාක් මෙන්, එක්ව උපදනා නාම රූප ධර්ම සමූහයන් ගේ එකිනෙකට උපකාර වන ස්වභාවයක් ඇත්තේය. නාම රූප සමූහයන්හි ඇති ඒ එකිනෙකට උපකාර වන ස්වභාවය අන්‍යොන්‍ය ප්‍ර‍ත්‍යයතාවය. එකිනෙකට උපකාර වන්නා වූ ඒ නාම රූපයෝ අන්‍යොන්‍ය ප්‍ර‍ත්‍යයෝ ය. එකිනෙකට උපකාරවීමය යනු අන්‍ය ධර්මයන්ට ඉපදීමට උපකාර වෙමින් ම තමා උපකාර වන ඒ ධර්මයන්ගේ උපකාරයෙන් තමා ද ඉපදීම ය. කීමෙහි දී අන්‍යොන්‍ය ප්‍ර‍ත්‍යයවන ධර්මයෙහි අනුන්ට උපකාරවීමය, අනුන් ගෙන් උපකාර ගැනීමය කියා ශක්ති දෙකක් සේ පෙනේ. එහෙත් ශක්ති වශයෙන් එය දෙකක් නො ව එකක් ම බව ඉහත කී ත්‍රිදණ්ඩෝපමාව අනුව සිතා තේරුම් ගත යුතු ය. එක්කොට තිබූ දඬු තුනෙන් සැම එකක ම ඉතිරිදෙකට බර වී සිටින ස්වභාවයක් ඇත්තේ ය. ඒ දඬුවලින් එකක් නො පෙරළී තිබෙන්නේ ද ඉතිරිදෙක නො පෙරළී තිබෙන්නේ ද ඒ බරවීම් නමැති ශක්ති විශේෂය නිසා ය. ඒ දඬුවල බරවීම නමැති ශක්ති විශේෂය හැර අනෙකක් නැත්තේ ය. එකක සිටීම ය, ඉතිරිදෙක සිටවීම ය යන කරුණු දෙක ම වන්නේ බරවීම නමැති එක ම ශක්තියෙනි. එමෙන් නාම රූප ධර්මවල ඇති අන්‍යොන්‍ය ශක්තිය එකක් බව සලකා ගත යුතුය.
සෝමනස්ස සහගත දිට්ඨිගත සම්පයුක්ත අසංඛාරික සිත චෛතසික එකුන් විස්සක් සමග උපදී. එකවර එකට බැඳී උපදනා වූ ඒ ධර්ම විස්සෙන් එක් එක් ධර්මයක් ම ඉතිරි ධර්ම එකුන් විස්සෙහි ම උපකාරයෙන් තමා උපදමින් ඒ එකුන් විස්සෙහි ම ඉපදීමට ද උපකාර වේ. ඒ අන්‍යොන්‍ය වශයෙන් ප්‍ර‍ත්‍යය වන ආකාරයයි. පට්ඨානයෙහි ප්‍ර‍ත්‍යය වන ආකාරය විස්තර කර තිබෙන්නේ “එකං ඛන්ධං පටිච්ච තයො ඛන්ධා, තයො ඛන්ධෙ පටිච්ච එකො ඛන්ධො, ද්වෙ ඛන්ධෙ පටිච්ච ද්වේ ඛන්ධා” යනාදීන් ස්කන්ධ වශයෙනි. එය ප්‍ර‍ස්ථාන දේශනයේ ස්වභාවය ය.
අන්‍යොන්‍ය ප්‍ර‍ත්‍යයේ ත්‍රි රාශිය
ඔවුනොවුන්ට උපකාර වන එකුන් අනූ චිත්තය ය, චෛතසික දෙපනසය යන ප්‍ර‍තිසන්ධි ප්‍ර‍වෘත්ති නාම ස්කන්ධයෝ ය, ඔවුනොවුන්ට උපකාර වන චිත්තජ, ප්‍ර‍තිසන්ධි, කර්මජ, බාහිර, ආහාරජ, සෘතුජ, අසංඥ සත්ත්ව කර්මජ, ප්‍ර‍වෘත්ති කර්මජ මහා භූතයෝය, පඤ්චවෝකාර ප්‍ර‍තිසන්ධි නාමස්කන්ධයන්ට ප්‍ර‍ත්‍යය වන හෘදය වස්තුව ය, හෘදය වස්තුවට ප්‍ර‍ත්‍යය වන පඤ්චවෝකාර ප්‍ර‍තිසන්ධි නාමස්කන්ධයෝ ය යන මොහු අන්‍යොන්‍ය ප්‍ර‍ත්‍ය වන ධර්මයෝ ය.
අන්‍යොන්‍ය වශයෙන් උපකාර ලබන එකුන් අනූ චිත්තය ය, චෛතසික දෙපනසය යන ප්‍ර‍තිසන්ධි ප්‍ර‍වෘත්ති නාමස්කන්ධයෝ ය, ඔවුනොවුන් ගේ උපකාරය ලබන සකල මහාභූතයෝ ය, හෘදය වස්තුවෙන් උපකාර ලබන පඤ්චවෝකාර ප්‍ර‍තිසන්ධි නාමස්කන්ධයෝ ය, පඤ්චවෝකාර ප්‍ර‍තිසන්ධි නාමස්කන්ධයන් ගෙන් ප්‍ර‍ත්‍යය ලබන හෘදය වස්තුවය යන මොවුහු අන්‍යොන්‍ය ප්‍ර‍ත්‍යයාගේ ප්‍ර‍ත්‍යයෝත්පන්නයෝ ය.
නාමස්කන්ධයන් ගෙන් ප්‍ර‍ත්‍යය ලබන චිත්තජ රූපයෝ ය, හෘදය වස්තුවෙන් අන්‍ය වූ ප්‍ර‍තිසන්ධි කර්මජ රූපයෝ ය, මහාභූතයන් ගෙන් ප්‍ර‍ත්‍යය ලබන චිත්තජ ප්‍ර‍තිසන්ධි කර්මජ බාහිර ආහාරජ සෘතුජ අසංඥ සත්ත්ව කර්මජ ප්‍ර‍වෘත්ති කර්මජ උපාදාය රූපයෝ ය, යන මොහු අන්‍යොන්‍ය ප්‍ර‍ත්‍යයාගෙ ප්‍ර‍ත්‍යනීකයෝ ය.